Mal Sigortaları

Kişilerin özellikle taşınır ve taşınmaz mallarına yönelik olan rizikoların güvence altına alınması amacıyla yapılan sigortalara “mal sigortası” veya “malvarlığı sigortası” adı verilir. Bu çerçevede, ekonomik değeri olan her türlü menfaat bir sigorta sözleşmesine konu edilebilir. Hatta sigorta yaptıran kişinin sigorta konusu malın sahibi olmasına da gerek yoktur.

 

Kiracı, taşımacı ve emanetçi gibi kişiler de sigorta mal sigortası kavram olarak para ile ölçülebilen, maddî nitelik taşıyan her türlü malvarlığı değeri üzerindeki menfaatlere yönelik bütün rizikoları kapsar. Bu nedenle, yangın, nakliyat, kasko, makine kırılma ve montaj, tarım, doğal afet, inşaat ve hırsızlık gibi sigortalar, mal sigortasının türlerini oluşturur. Buna karşılık, sel ve su baskını, fırtına, grev-lokavt, halk hareketleri, terör, kötü niyetli hareketler, toprak kayması, uçak ve araç çarpması, cam kırılması, duman ve kar ağırlığı gibi rizikolar, genellikle mal sigortasına ilişkin poliçelerde ek teminat olarak yer alırlar.

 

2. Sorumluluk Sigortaları

Sorumluluk (mesuliyet) sigortalan, sigorta ettirenin üçüncü kişilere karşı sorumluluğuna yol açan olaylardan kaynaklanan zararlarını güvence altına alan zarar sigortası türünü oluşturur . Bu sigorta, sigorta ettirenin üçüncü kişilere olan sorumluluğunu ortadan kaldırmaz; ancak bu kişinin malvarlığında oluşabilecek azalmayı en aza indirmeyi amaçlar.

Sorumluluk sigortası, zarar verenin aczine karşı bir garanti

• • • •

sağladığından üçüncü kişiler için de yarar sağlar . Gerçekten, trafik kazası yaparak bir kişinin ölümüne sebep olan sürücünün ortaya çıkan zararı tazmin etmesi oldukça zordur. Bu çerçevede yapılacak bir sorumluluk sigortası, hem üçüncü kişilerin uğrayacağı zararların sigorta şirketince telafi edilmesine hem de bu tür işleri yapan kişilerin tazminat yükünü kaldırmak suretiyle mağdur olmalarını engeller.

Sorumluluk sigortalan yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 1473-1485. maddelerinde düzenlenmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, sorumluluk sigortalarını ayrı bir başlık altında düzenlediği gibi, bu sigortalara ilişkin genel hükümlere de yer vermiştir. Ancak, sorumluluk sigortalarının çoğu, zorunlu sigorta şeklinde ayrı kanunlarda hükme bağlanmıştır. Gerçekten, karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk (trafik) sigortası, karayolu taşımacılık zorunlu mali sorumluluk sigortası, tüpgaz zorunlu sorumluluk sigortası ve yapı denetim kuruluşları zorunlu mali sorumluluk sigortası gibi sorumluluk sigortalan özel kanunlarda düzenlenmişlerdir. Uygulamada sıkça görülen sorumluluk sigortası türleri, karayolları motorlu araçlar zorunlu malî sorumluluk sigortası, motorlu kara taşıtları ihtiyari malî sorumluluk sigortası, karayolu taşımacılık zorunlu malî sorumluluk sigortası, işveren sorumluluk sigortası, asansör kazaları, tüpgaz, tehlikeli maddeler sebebiyle üçüncü şahıslara karşı malî mesuliyet sigortası, yapı denetim kuruluşları zorunlu malî sorumluluk sigortası, hekim mesleki sorumluluk sigortası şeklinde sıralanmaktadır.

Dördüncü Bölüm MAL SİGORTALARI

I. GENEL OLARAK

Mal sigortalarında malın kendisi değil sigortadan yararlanacak kişinin bu konudaki menfaati sigortalanır. Ekonomik değeri olan her türlü menfaat bir sigorta sözleşmesine konu olabileceği gibi, menfaat sahibi olan herkesin sigorta sözleşmesi yaptırması mümkündür (TTK.m. 1453/1). Dolayısıyla, mal sahibinin yanı sura kiracı, komisyoncu, acente veya alacaklılar da, mal üzerindeki menfaatlerini sigorta yaptırabilirler. Hatta bir kişi, bir mal üzerindeki kendi menfaatlerini değil de başkalarının menfaatini de, onun adını belirterek veya belirtmeyerek, sigorta ettirebilir (TTK.m. 1454/1).

Mal sigortalan, kişilerin malvarlığını tehdit eden rizikolara karşı yapılırlar. Ancak sigortanın konusunu mutlaka maddî nitelikte bir malın oluşturmasına gerek yoktur. Gerçekten, alacakların ödenmemesi riskine karşı yapılan kredi sigortası, borç ödeme sigortası ve kâr kaybı sigortalarında kişinin belirli bir malı değil, malvarlığını azalması tehlikesi sigorta güvencesi altına alınır. Hemen belirtelim ki, TTK.m. 1453/2 gereğince, rizikonun gerçekleşmesi sonucu doğan kazanç kaybı ile sigorta edilen malın ayıbından doğan hasarlar, aksine sözleşme yoksa sigorta kapsamında değildir. Aynca, mal bağlamında kazancın, makul sınırı aşan kısmı da sigorta edilemez.

Mal sigortalan, taşınır ve taşınmaz mallara ilişkin çeşitli rizikoları güvence altına alır. Buna göre, ev, araba, işyeri gibi taşınır ve taşınmaz mallara yönelik yangın, hırsızlık, cam kınlması, deprem, su baskını, araç çarpması, kaza gibi birçok riziko mal sigortalarının kapsamına girer. Buna karşılık eski kanunda mal sigortalan arasında gösterilmekle birlikte, son yıllarda büyük gelişim gösteren sorumluluk sigortalan ise, mal sigortalarının dışında kalır. Gerçekten, trafik kazalarında işletenin, nakliyat işiyle uğraşanların taşınmasını üzerine aldıklan mallara yönelik yaptırmak zorunda oldukları malî sorumluluk sigortalarında ortada sigorta edilen bir mal yoktur.

Mal sigortalarında kaskoda olduğu gibi sigortanın konusunu belirli bir mal oluşturabileceği gibi, bir ev veya işyerindeki mal topluluğunun da sigortası söz konusu olabilir. Mal sigortası niteliğindeki grup sigortalarında; mal girmesi veya çıkması sebebiyle mal topluluğunda değişiklikler meydana gelmiş olsa bile, sözleşme bütün hükümleriyle geçerlidir (TTK.m. 1453/3). Mal topluluğu için yapılan mal sigortası, topluluğa dâhil münferit parçalan da kapsar (TTK.m. 1453/4).