Sigorta Yaptırma Zorunluluğu (Zorunlu Sigortalar)

Teknolojik gelişme ve şehirleşmeye paralel olarak kişilerin üçüncü kişileri zarara uğratmalarına neden olan çeşitli tehlikeler de ortaya çıkmıştır. Bu tehlikelerin meydana getirdiği zararlardan sorumlu olan kişiler, tazminat ödemekle yükümlü olmakla birlikte çoğu kez bu kişilerin mahkûm oldukları tazminatı ödeyecek malvarlıkları bulunmamakta ve zarar görenlerin mağduriyeti ile karşılaşılmaktadır. İşte zorunlu sigortalar, bu zararlardan sorumlu tutulan kişilere, üçüncü kişiler lehine sigorta yaptırma yükümlülüğü getirmek suretiyle bu mağduriyetin sigorta şirketleri tarafından karşılanması esasına dayanmaktadır .

Zorunlu sigortalarda, sigorta sözleşmesi kanuni zorunluluk gereğince yaptırılır. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 13. maddesine göre; “Bakanlar Kurulu, kamu yararı açısından gerekli gördüğü hâllerde zorunlu sigortalar ihdas edebilir”¹⁹. Nitekim “tehlikeli maddeler ve tüp gaz zorunlu sorumluluk sigortası” ile “otobüs zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası” Bakanlar Kurulu kararlarıyla öngörülen mecburi sigortalardır. Ayrıca, Bakanlar Kurulu kararlarının dışında çeşitli kanunlarda yapılan düzenlemelerle sigorta yaptırma zorunluluğu da getirilebilmektedir. Nitekim 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu gereğince, karayollarına çıkan her motorlu taşıt sahibi, 3. şahısların malına ve canına verebilecekleri zararlara karşı bir sigorta sözleşmesi yaptırmak zorundadır. Aynı şekilde Sivil Havacılık Kanunu m. 132’ye göre, hava taşıyıcıları, taşıma sözleşmelerinden doğabilecek zararlardan dolayı tazminat taleplerinin teminatı olmak üzere,asgari 124. madde esaslarına göre saptanan sorumluluk sınırları içerisinde malî mesuliyet sigortası yaptırmakla yükümlüdürler. Ayrıca, Türk hava sahasında uçuş yapacak Türk ve yabancı sivil hava araçları için üçüncü şahıslara verilecek zararın teminatı olarak işleten tarafından malî mesuliyet sigortası yaptırılması zorunludur (SHK.m. 138/1). Bunun gibi, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu, finansal kiralamaya konu malın sözleşme süresi içinde hasar ve zıyaı riskine karşı sigorta ettirilmesini ve kiralayanın mülkiyeti kendisine ait olan finansal kiralama konusu malı sözleşme süresince sigorta ettirmek zorunda olduğunu ancak sigorta primlerinin kiracı tarafından ödeneceğini

öngörmektedir (FKK.m.14-17). 587 sayılı Zorunlu Deprem Sigortasına Dair Kanun Hükmünde Kararname uyarınca konutlar için zorunlu deprem sigortası yaptırma zorunluluğu da getirilmiştir. 5684 sayılı Kanunla acenteler için getirilen “mesleki sorumluluk sigortası”, 4925 sayılı Karayolu Taşımacılık Kanunu’nda taşımacılar için öngörülen “karayolu taşımacılık zorunlu malî sorumluluk sigortası” da zorunlu sigortaların son örnekleri arasında yer almaktadır.

Sigorta yaptırma zorunluluğunu yerine getirmeyen kişiler, sigortadan yararlanacak kişilere karşı şahsen sorumluluk taşıdıkları gibi, ilgili mevzuatta öngörülen cezaya da çarptırılırlar. Diğer bir deyişle, zorunlu sigorta yaptırması gerektiği halde bu sigortayı yaptırmayan bir kişi, sigorta kapsamındaki bir rizikonun gerçekleşmesi üzerine zarar görenlerin uğradıkları zararı şahsen ödemekle yükümlüdür .

 

Güvence Hesabı: Zorunlu sigortaları yapmaksızın faaliyette bulunan kişilerce verilecek zararları karşılamak üzere SK.m. 14 gereğince bir güvence hesabı (garanti fonu) oluşturulmuştur²¹. Buna göre, trafik sigortası, karayolu taşımacılık sorumluluk sigortası ve kanunla öngörülmüş olan diğer zorunlu sigortalara ilişkin olarak meydana gelecek zararlar, aşağıdaki hâllerde Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde tutulan güvence hesabından karşılanmaktadır

a)     Sigortalının veya sigortayı yaptırmakla sorumlu olanın tespit edilememesi durumunda kişiye gelen bedensel zararlar

b)    Rizikonun meydana geldiği tarihte geçerli olan teminat tutarları dâhilinde sigortasını yaptırmamış olanların neden olduğu bedensel zararlar

c)     Zorunlu sigorta teminat limitleri ile sigorta poliçesinde belirtilen teminat arasındaki fark kadar ödenecek bedensel tazminat tutarları

d)    Sigorta şirketinin malî bünye zafiyeti nedeniyle sürekli olarak bütün branşlarda ruhsatlarının iptal

 

edilmesi ya da iflası hâlinde ödemekle yükümlü olduğu maddi ve bedensel zararlar

e)      Çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı kazada, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca işletenin sorumlu tutulmadığı hâllerde, kişiye gelen bedensel zararlar

f)       Yeşil Kart Sigortası uygulamaları için faaliyet gösteren Türkiye Motorlu Taşıt Bürosunca yapılacak ödemeler